Tất cả chúng ta đều tiếp xúc với hai nguồn bức xạ là tự nhiên và nhân tạo, và đa phần trong số đó đều nằm trong giới hạn an toàn. Tuy nhiên, vượt quá giới hạn này, chất phóng xạ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.
Phóng xạ là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các hạt nhỏ và sóng điện từ có độ năng lượng cao, có thể xuyên qua các vật chất và làm thay đổi cấu trúc của chúng. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể tìm thấy chất phóng xạ từ các nguồn tự nhiên như đất đai, mưa, bức xạ vũ trụ, tuy nhiên, những nguồn phóng xạ nhân tạo từ các hoạt động công nghiệp, y tế, nghiên cứu khoa học cũng đóng góp không nhỏ vào việc tăng lượng chất phóng xạ trong môi trường.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về những tác hại của chất phóng xạ đến sức khỏe con người và môi trường, cũng như các biện pháp phòng chống và xử lý chất phóng xạ. Hãy cùng theo dõi để hiểu rõ hơn về nguy cơ mà chất phóng xạ gây ra đối với cuộc sống của chúng ta.
” Chất phóng xạ” là gì ?
Phóng xạ là một hiện tượng tự nhiên hoặc nhân tạo trong đó các nguyên tử không bền tự phân rã và giải phóng ra năng lượng dư thừa, tạo ra các bức xạ hạt nhân được gọi là tia phóng xạ. Tia phóng xạ có thể bao gồm các chùm hạt mang điện dương như hạt alpha hoặc proton, hoặc các chùm hạt mang điện âm như electron phóng xạ beta, hoặc không mang điện như hạt neutron và tia gamma.
Con người đã tiếp xúc với cả hai nguồn phóng xạ tự nhiên và nhân tạo. Nguồn phóng xạ tự nhiên bao gồm các nguồn bức xạ từ đất đai, không khí, nước và cả vũ trụ. Nguồn phóng xạ nhân tạo bao gồm các hoạt động công nghiệp, y tế và nghiên cứu khoa học. Trong đó, khoảng 15% nguồn phóng xạ nhân tạo là do con người tạo ra, phần lớn trong số đó là trong y học như chụp phim X-quang và CT scan, và chỉ một phần nhỏ từ điện hạt nhân và thử nghiệm vũ khí.
Chất phóng xạ đi vào cơ thể người như thế nào?
Bức xạ ion hóa bao gồm các loại sóng điện từ và hạt như tia gamma, tia X, hạt alpha, hạt beta và neutron. Mỗi loại bức xạ có khả năng xâm nhập và ảnh hưởng vào cơ thể con người khác nhau. Hạt alpha được phát ra bởi các hạt nhân phóng xạ nguyên tử cao như uranium, radium và plutonium, có khả năng xâm nhập qua da rất thấp.
Hạt beta được phát ra bởi các hạt nhân phóng xạ không ổn định như iodine – 131 và cesium – 137, có khả năng xâm nhập qua da khoảng 1-2cm và gây tổn thương cho lớp biểu bì và lớp dưới biểu bì.Trong các phản ứng phân rã hạt nhân hạt neutron được tạo ra và còn được phát ra bởi một số hạt nhân phóng xạ như californium – 252, có khả năng xâm nhập qua da từ vài milimet đến vài chục centimet. Tia gamma và tia X là các bức xạ điện từ có khả năng xuyên sâu vào các mô trong cơ thể với độ sâu nhiều centimet.
Mức độ gây tổn thương của các loại bức xạ ion được xác định theo cường độ và liều lượng bức xạ gây tổn thương, trong đó đơn vị đo lường cường độ phóng xạ được quy ước là sievert (viết tắt là Sv) hoặc gray (viết tắt là Gy). Tuy nhiên, dù cường độ bức xạ rất thấp, nhưng việc tiếp xúc liên tục trong một thời gian dài có thể tích tụ lượng phóng xạ trong cơ thể và gây tổn hại đến sức khỏe.
Chất phóng xạ gây hại gì cho sức khỏe
Bức xạ gây hại cho sức khỏe con người bằng cách phá hủy các cấu trúc trong cơ thể ở mức độ tế bào, gây tổn thương các phân tử ADN. Khi các tế bào bị hư hại, chúng sẽ phải trải qua quá trình sửa chữa hoặc bị tử vong. Trong quá trình sửa chữa, các lỗi có thể xảy ra và dẫn đến sự phát triển của các tế bào ung thư. Mức độ ảnh hưởng của bức xạ đến sức khỏe sẽ phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc và mức độ của phóng xạ.
Ban đầu, người bị phơi nhiễm phóng xạ thường không có triệu chứng rõ ràng, chỉ đến khi các tế bào trong cơ thể bị phá hủy một phần lớn thì các triệu chứng của bệnh mới xuất hiện.
Tuy nhiên, một số đối tượng sẽ dễ bị phơi nhiễm phóng xạ hơn, bao gồm trẻ em, người bệnh tiểu đường, người bị mắc bệnh mô liên kết và người đồng hợp gen gây hội chứng thất điều – giãn mạch. Các nhóm này cần đặc biệt chú ý đến các nguồn phóng xạ và đảm bảo an toàn khi tiếp xúc với chúng.
Vì vậy, hiểu rõ về tác hại của phóng xạ đến sức khỏe con người là rất quan trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các tác hại của chất phóng xạ đến sức khỏe và môi trường, cũng như các biện pháp phòng chống và xử lý chất phóng xạ để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.
Những biểu hiện khi bạn bị nhiễm chất phóng xạ.
Khi cơ thể tiếp xúc với phóng xạ vượt quá giới hạn an toàn, các triệu chứng có thể xuất hiện và gây hại cho sức khỏe con người. Những triệu chứng này bao gồm:
- Buồn nôn và nôn: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của nhiễm phóng xạ. Với lượng phóng xạ càng lớn, biểu hiện buồn nôn và nôn sẽ càng xuất hiện sớm. Những người bị nhiễm phóng xạ nặng có thể dễ dàng tử vong.
- Chảy máu không rõ nguyên nhân: Chảy máu lợi, mũi, miệng hay nôn ra máu.
- Da bị bỏng, bong tróc: Vùng da tiếp xúc với phóng xạ dễ bị nóng rát, nổi mụn nước, và có thể chuyển sang màu đỏ. Khi lượng phóng xạ tăng, da cũng dễ bị tổn thương như khi phơi nắng quá lâu.
- Rụng tóc: Phóng xạ có thể gây tổn thương chân tóc và chân lông, dẫn đến rụng tóc trong một khoảng thời gian ngắn.
- Cơ thể mệt mỏi: Cơ thể dễ bị mệt mỏi, người suy yếu đi và thiếu máu do lượng hồng cầu giảm và tăng nguy cơ hôn mê.
- Đau cổ họng: Các triệu chứng đau cổ họng có thể xuất hiện khi phóng xạ ảnh hưởng đến các tuyến nước bọt trong cơ thể.
- Dễ bị viêm nhiễm: Người bệnh dễ mắc các bệnh viêm nhiễm do lượng bạch cầu bị suy giảm, hệ miễn dịch của cơ thể cũng bị suy giảm.
Ngoài ra, phóng xạ còn có thể gây ra nhiều bệnh nguy hiểm khác, như bệnh ung thư phổi, suy tim, ung thư vú, và nguy cơ mắc các bệnh ung thư máu, máu trắng do ảnh hưởng đến tủy xương. Do đó, việc cẩn trọng trong việc tiếp xúc với phóng xạ là rất quan trọ
Cách phòng tránh tiếp xúc với chất phóng xạ.
Một trong những giải pháp hàng đầu và tối ưu để bảo vệ cơ thể khỏi sự tiếp xúc với chất phóng xạ là sử dụng quần áo chống phóng xạ
Ngoài ra bạn nên bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và tránh tiếp xúc đến những nơi có thể nhiễm phóng xạ.
Tóm lại, chất phóng xạ là một loại chất độc hại gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe của con người. Tuy nhiên, với hiểu biết và kiến thức về phóng xạ, chúng ta có thể giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe của mình. Đồng thời, việc áp dụng những giải pháp bảo vệ hiệu quả như sử dụng quần áo chống phóng xạ, tuân thủ các hướng dẫn an toàn trong việc tiếp xúc với phóng xạ tránh khỏi các nguy hiểm tiềm tàng của chất phóng xạ.
Xem thêm
