Cứ đến mỗi dịp Tết đến xuân về thì trên bàn thơ của mỗi gia đình Việt đều có hình ảnh mâm ngũ quả. Vậy mâm ngũ quả ngày tết biểu thị ý nghĩa gì hãy cùng Bảo hộ lao động Thiên Bằng tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!
Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết
Từ lâu đời, mâm ngũ quả ngày tết đã trở thành một phần không thể thiếu đối mỗi dịp ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam. Đặt mâm ngũ quả lên bàn thờ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, bày tỏ lòng thành kính đến các bậc tổ tiên. Mâm ngũ quả cũng tượng trưng cho thành quả lao động cuối năm của gia chủ dâng đến các vị thần linh.
Dù mỗi một miền có cách chọn lựa và bày các mâm ngũ quả khác nhau song mâm ngũ quả dâng cúng bàn thờ đêm Giao thừa luôn chứa đựng ý nghĩa lớn: dâng đến tổ tiên nhiều loại quả thơm ngon qua đó thể hiện được tấm lòng hiệu thảo sự tôn kính với các bậc tổ tiền và cũng mong muốn những điều may mắn, vạnh sự bình an sẽ gõ cửa với gia đình gia chủ. Mâm ngũ quả ngày Tết vẫn tượng trưng cho sự âm dương hài hoà, vạn vật sinh sôi thịnh vượng và hạnh phúc.
Ý nghĩa từng loại quả trong mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả có nguồn gốc là đạo Phật, được nói nhiều trong kinh Ullambana Sutra với hình ảnh “trái cây năm màu”. Mâm ngũ quả gồm có khoảng 5 loại trái cây với màu sắc khác nhau. Trong tâm thức người Việt, “ngũ” thể hiện mong ước tìm được ngũ phúc lâm môn: phú (giàu) , tiền (sung túc) , duyên (ở gần) , thịnh (sức khoẻ) và khang (bình yên).
Theo quan niệm của Phật giáo, 5 màu tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin) , tấn căn (ý chí kiên định), niệm căn (giác ngộ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt) . Theo đó, mỗi loại quả được bày trên mâm ngũ quả ngày Tết cũng mang một số ý nghĩa riêng biệt,
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết theo 3 miền Bắc – Trung – Nam
Tuỳ theo quan niệm và phong tục tập quán dân gian ở các miền sẽ có cách bày mâm ngũ quả khác nhau.
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc
Mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc được bày theo thuyết ngũ hành hợp với 5 màu là kim (trắng) , lục (xanh lam) , mộc (đen) , hoả (đỏ) , thổ (vàng) . Do đó trên mâm ngũ quả của người miền Bắc luôn có 5 loại quả là chuối, dưa hấu, bưởi, hồng và quýt.
Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc truyền thống là xếp nải chuối ở dưới cùng để đỡ tất cả các quả còn lại bên trên. Quả bưởi hoặc quả phật thủ vàng sẽ được đặt bên trên chính giữa nải chuối và một số loại quả nhỏ còn lại như chuối, hồng, quýt cùng được sắp xếp bày xung quanh. Ngoài ra những chỗ trống còn lại cũng được đặt xen kẽ bằng những quả như cam, quất, táo xanh hoặc ớt chín đỏ…
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung
Miền Trung là dải đất nghèo, khí hậu cực kỳ khắc nghiệt cho nên không có quá đa dạng như các vùng miền khác. Do đó mỗi dịp Tết Nguyên Đán, mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như không câu nệ hình thức, có sao cúng đấy mà phần lớn là lòng thành dâng thờ tổ tiên.
Các loại quả dễ xuất hiện trong mâm ngũ quả ngày tết miền Trung là thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, quýt, . .. Mâm ngũ quả cũng được trang trí hình tháp hay hình long phụng với cặp dưa đặt hai bên. Ngoài ra vẫn có thể xếp rất nhiều loại trái cây vào bên dưới.
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam
Khác với miền Bắc có quan niệm mỗi loại quả chỉ cần bày lên mâm, đáp ứng nhu cầu thâm mỹ mâm ngũ quả là được, thậm chí bày ớt có tính cay nóng; nay mâm ngũ quả miền Nam đã có sự lựa chọn kỹ càng. Mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam không bao giờ có chuối, do người miền Nam tin rằng chuối có âm đọc gần rất giống chữ “chúi”, thể hiện sự phát triển xuống dốc, không vươn xa được.
Người Nam cũng không trưng quả cam với quan niệm “quýt làm cam chịu”. Mâm ngũ quả của người Nam hay có nhiều loại trái mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài,… là một số loại quả có âm khi đọc chệch tựa như cụm từ “câù sung vừa đủ sài”, thể hiện ước mong năm mới đủ đầy, ấm no, sung túc. Ngoài ra, mâm ngũ quả miền Nam thường có cả quả thơm với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh để cầu cho may mắn.
Hiện nay mâm ngũ quả ngày Tết đã có nhiều thay đổi so với trước đây nhằm phù hợp hơn với hiện tại vừa mang ý nghĩa trang trí không gian xuân vừa ý nghĩa tâm linh. Đừng quên theo dõi bài viết của Bảo hộ lao động Thiên Bằng để cập nhật những thông tin hữu ích nhé!
Mọi thắc mắc xin liên hệ thông tin sau:
- HOTLINE: 056.066– 0966.831.477
- Hà Nội: Khu liên cơ quan Quận ủy Bắc Từ Liêm, đường Phú Minh – Q. Bắc Từ Liêm – Hà Nội. (Xem bản đồ)
- HCM: Số 36, đường số 18, Khu phố 1 – P. Bình Hưng Hòa – Q. Bình Tân – TP.HCM. (Xem bản đồ)
- Website: ThienBang.com
Xem thêm
